Yas Süreci ve Yaşan Evreler

Sevilen bir kişinin kaybı nedeniyle yaşanan doğal tepki yas süreci olarak gelişir. Bu süreç kaybı yaşayan kişiye, kaybedilen kişiyle olan ilişkiye ve kaybın biçimine göre farklılık gösterir. Yaşanan yas sürecinin çeşitli evreleri vardır. Evreler şöyle gelişiyor;

• Birkaç saat veya hafta arasında değişebilen birinci evre; kişi bu evrede ölümün gerçekliğini kavramaya çalışır. Zorlayan evrede kişi tepkisiz, donuk ve şaşkındır. Gerçek dışı duygular yaşayabileceği bu evrede fiziksel belirtiler görülebilir.
• Kaybın açısının derinden hissedildiği, yoğun özlemin ve üzüntünün yaşandığı ikinci evre; Hayattan keyif almama, korku, huzursuzluk, ağlama krizleri, motivasyon sorunları görülür. Günler veya haftalar sürecek bu evrede kişinin zihni tamamen ölümle ve ölen kişiyle meşguldür.
• Kaybın geri gelmeyeceğinin idrak edildiği üçüncü evre; çaresizlik ve ümitsizlik duyguları, isteksizlik ve yorgunluk hakim olur.
• Kaybın sonuçları ve ölümün kesinliğinin idrak edildiği dördüncü evre; kişi normal hayatına dönmeye başlar, geleceğe dair planlar yapmaya başlar.

Yas Sürecinin Belirtileri

Yaşanan kaybın nasıl olduğundan kaybı yaşayanın karakteristik özelliklerine kadar birçok neden yas sürecini etkilemektedir. Ani ve hiç beklenmedik zamanda bombalama, şiddet gibi nedenlerle yaşanan kayıplarda etki daha şiddetli olabilir. Belirtileri daha şiddetli ve zamanı daha uzun olabilen ani kayıpların neden olduğu bu süreç travmatik yas süreci olarak adlandırılıyor. Belirtiler, bedensel, duygusal, ruhsal, davranışsal ve bilişsel tepkiler olarak kategorize edilmektedir.

Yas Sürecinde Olan Kişide Dikkat Edilmesi Gerekenler

Dünyanın ve ülkemizin yaşadığı pandemi sürecinden dolayı ciddi kayıplar yaşandı. Yaşanan kayıplar yas sürecini yaşayan insanların sayısını artırdı. Yas sürecinde olan kişilerle alakalı dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Dikkat edilmesi gerekenler çok fazla olmasına rağmen en önemlileri şunlardır;

• Süreçte olan kişinin temel ihtiyaçlarını gidermesi konusunda yardımcı olunmalı
• Sevdiği insanların süreci atlatabilmesine yardımcı telkinlerde bulunması
• Dini ve kültürel açıdan olayın aydınlatılması
• Duygularını dile getirerek rahatlaması adına yardımcı olunması
• Ruh sağlığını koruyabilmesi için terapi almasını sağlamak
• Beklenenden daha uzun ve sıkıntılı geçirenlerin uzman psikologdan destek alması için uğraşmak. Kendileri istemeyebilir ancak anlatarak psikoloğa gitmesini sağlamak

Ortaya çıkan depresyon, intihar girişimi ve düşüncesi, kaygı bozukluğuna karşı yas süreci terapileri aldırmak. Yas sürecini yönetmede Psikolog Ali Eren Yıldız’ın etkili terapileri bulunmaktadır.